Hazırın nazirləri...
Daxili telefonun qəfil zəngi aranı qarışdırdı, hamı bir-birinə dəydi. Buraxılış şöbəsinin əməkdaşı əlindəki qələmi kənara ataraq mühafizə polisi ilə birlikdə qəbul otağına toplaşanları qova-qova bayıra çıxarmağa, binanın əsas giriş qapısında keşik çəkən digər mühafizə polisi isə tələm-tələsik ətrafı avtomobillərdən təmizləməyə başladılar. Elə bu an yuxarı mərtəbədən qaça-qaça boynu qalstuklu iki nəfər düşdü - biri giriş qapısında, digəri liftin qarşısında farağat vəziyyəti aldılar.
Xeyir, bu binada işləyənlərin fövqəladə vəziyyətlərdə sayıqlığını yoxlamaq üçün keçirilən təlim deyildi, sadəcə, "cənab nazir" (sədr, rəis, baş direktor və digərləri, fərqi yoxdur) işə gəlirdi... Və yəqin ki, ara-sıra hansısa nazirliyə, komitəyə, digər mərkəzi icra orqanlarına yolu və işi düşənlər belə hadisə ilə az qarşılaşmayıblar. Bəli, nə qədər qəribə də olsa, bu gün bizdə bəzi nazirlərin, sədrlərin, rəislərin, baş direktorların gündəlik vəzifə borclarını yerinə yetirmək üçün işə gəlmələri əsl hadisəyə çevrilir. Hələ onların xüsusi cangüdənlər saxlamasını, xidməti avtomobillərinin müşayiət olunmasını və başqa görünməmiş mühafizə tədbirlərindən istifadə etmələrini demirik. Bu cür "atribut"lar artıq çoxdan onların iş və həyat tərzinin ayrılmaz hissəsidir. Sıravi məmurlardan seçilmək, sadə camaatdan qorunmaq üçün... Baxmayaraq ki, birbaşa vəzifələri sıravi məmurlarla birlikdə sadə camaata xidmət etməkdir.
Ulu öndər Heydər Əliyevin müşavirələrin birində nazirlərin işdəki davranışına özünəməxsus tərzdə şirin yumorla tutduğu iradı yəqin hamı xatırlayır. "Evdə həyat yoldaşına çay süzdürə bilməyən kabinetinə çay gətizdirir". O vaxt elə nazir qalmadı ki, əhali Prezidentin kimə işarə vurduğunu ona aid etməsin. Bu, Heydər Əliyevin xalqın ürəyindən tikan çıxaran, ilk baxışdan adi, əslində isə rəhbər işçilərə necə işləmək lazım olduğunu anladan növbəti, sözün hər mənasında böyük dərs idi. Məhz bu zarafatla deyilmiş gerçək iraddan sonra yüksək çinli məmurlar davranış və iş qrafiklərinə "redaktə"lər etdilər, tez-tez yerlərdə oldular, əhali ilə mütəmadi görüşməyə, insanların dərd-sərini, problemlərini öyrənməyə, cavabdehlik daşıdıqları sahələrə daha məsuliyyətlə yanaşmağa başladılar. Başlıcası isə istər işdə, istərsə də kənarda hər cür lazımsız təm-təraqdan, qanunsuz imtiyazlardan imtina etdilər.
Bu, ulu öndərin rəhbər işçilərdən tələbi idi və həmin tələbə əməl etmək, Prezidentlə ayaqlaşmaq məcburi sayılırdı. Çünki bu, onlar üçün müəllimi Heydər Əliyev olan həm də bir dərs idi, o dərs ki, onu öyrənməmək mümkün deyildi, əks halda, sıradan çıxmaq ehtimalı var idi.
Prezident İlham Əliyev də məmurlara dərs keçir və onun adı şəxsi nümunədir. "Prezident kimi həm mən, həm bütün dövlət məmurları, bütün icra başçıları, bütün nazirlər həmişə insanlara xidmət etməliyik. Xüsusən o insanlara ki, onların bu diqqətə, bu yardıma böyük ehtiyacları var... Bir daha demək istəyirəm ki, biz xalq üçün yaşayırıq, xalq üçün işləyirik". Həqiqətən, indi az dövlət başçısı tapılar ki, İlham Əliyev qədər ölkənin regionlarına səfərlər etsin, camaatla görüşsün, böyüklü-kiçikli obyektlərin təməlini qoysun, açılışını etsin, əhalinin problemlərini öyrənib onların aradan qaldırılması üçün operativ tədbirlər görsün. Odur ki, bu gün ölkədə Prezidentin gəlişini gözləməyən rayon mərkəzi, qəsəbə, kənd tapmaq çətindir. Çünki dövlət başçısının hər səfərinin bu və ya digər bölgənin abadlığı, problemlərinin həlli olduğunu hamı yaxşı bilir. Və hamı onu da yaxşı bilir ki, əl çatası, üz tutulası, müraciətin əvəzində konkret əmələ söykənən cavab alınası elə Prezidentdir.
Görəsən, niyə? Axı o işlər ki indi Azərbaycanda görülür, hamının, o cümlədən əhalinin gündüz çıraqla axtardığı yüksək vəzifə sahiblərinin də üzünün ağlığıdır. O sosial-iqtisadi tədbirlər, layihələr ki, bu gün ölkəmizdə reallaşır, elə bir nazirlik, komitə, ASC və digər mərkəzi icra qurumları yoxdur ki, onların fəaliyyət sahələrini əhatə etməsin. O yenilik, abadlıq, inkişaf ki, dörd yanımızı əhatə edir, elə bir adam yoxdur ki, onları dansın, görməsin. Belə halda xalqın yanına gəlmək, onunla ünsiyyət qurmaq, onu eşitmək, sevincini bölüşüb probleminin həllinə yardımçı olmaq nə çətin işdir ki, nazirlər, sədrlər, rəislər ondan qaçırlar?! Bu gün camaat yüksək çinli məmurların əksəriyyətini ya tədbirdən tədbirə televizor ekranlarında görür, ya da haqlarında qəzet səhifələrində oxuyurlar. Onlarla üzbəüz görüşmək demirik, təsadüfən rastlaşmaq da ehtimalı yox dərəcəsində olan hadisələrdəndir. Hətta baxmayaraq ki, ayda bir dəfə qəbuluna gələnləri dinləyib tədbir görmək onların birbaşa vəzifə borclarına aiddir, onu da etmirlər. Ən yaxşı halda qəbulu müavinləri keçirirlər. Onların da ki, adətən, "birinci"dən xəbərsiz oturduqları stulun yerini dəyişməyə belə səlahiyyətləri olmur. İndi gəl, dərdinin çarəsini tap.
Yaxşı, bəs haradadır məsuliyyəti çox, işləri yox bəzi "birinci"lər? Kabinetdə oturmurlar (inanmırsınız, zəng edin, köməkçidən və ya katibədən "yerində yoxdur" cavabından savayı bir söz eşitməyəcəksiniz), yerlərə getmirlər (bir neçə nazirlik istisna olmaqla). Əgər fikirləşirlərsə ki, həftədə bir dəfə poçta baxıb sənədlərə dərkənar qoymaqla, hansısa əcnəbi qonaqla görüşməklə və xarici ölkələrə saysız ezamiyyətlərlə vəzifələrinin öhdəsindən gəlmiş hesab olunurlar, yanılırlar. Yanılırlar ona görə ki, dövrün və dövlətin tələbi fərqlidir və bu fərqin nədən ibarət olduğunu Prezident belə açıqlayır: "Hər bir məmur heç də hamıdan yüksəkdə durmadığını başa düşməli, xalqın iradəsinin icraçısı olduğunu, bir sözlə, cəmiyyətin, dövlətin onun üzərinə böyük məsuliyyət qoyduğunu dərk etməlidir... Əsas tələb ondan ibarətdir ki, hər bir vəzifəli şəxs, hər bir məmur öz vəzifə borcunu ləyaqətlə yerinə yetirsin, öz əməyi, öz zəhməti ilə ümumi işimizə töhfəsini versin, insanlara diqqət, qayğı göstərsin".
Amma insanlara diqqət, qayğı o vaxt olur ki, gərək bunu istəyəsən və xidməti vəzifəni dövlət başçısının bu tövsiyə xarakterli tələbləri çərçivəsində həyata keçirəsən. Yoxsa camaatdan qaçıb gizlənməklə, cavabdeh olduğun sahədəki vəziyyəti yalnız şablon arayışlardan öyrənməklə, yerlərə yalnız, Allah eləməmiş, təbii fəlakət üzündən yaranan fövqəladə vəziyyət zamanı baş çəkməklə (çox vaxt da ayaqüstü) bu nümunədən doğan tələbə cavab vermək mümkün deyil. Elə əsasən ona görə bu gün əksəriyyət məzmunundan asılı olmayaraq qarşılaşdığı hər hansı problemin həlli üçün aidiyyəti icra qurumlarından çox, daha yüksək və səlahiyyətli ünvanlara üz tutmağa üstünlük verir. Bilirlər ki, probleminin aid olduğu qurumda "birinci"nin qəbuluna düşə bilməyəcək. Görüşə biləcəyininsə hansısa problemi yoluna qoymaq səlahiyyəti olmayacaq.
Haradan olacaq ki? Onların özləri "birinci"ni ayda-ildə bir-iki dəfə görsələr yaxşıdır. Çünki bəzi cənab "birinci"lər özlərini təkcə əhalidən yox, tabeliyindəki işçilərdən də təcrid ediblər. Mərkəzi qurumlarından birində xidmət rəhbəri işləmiş tanışım deyir ki, orada "birinci" ilə görüşmək üçün yazılı müraciətlə köməkçiyə müraciət olunmalı, köməkçi həmin müraciəti poçta qoymalı, "birinci" vaxt tapıb poçta baxanda (bəzən bu günlərlə çəkir) ona razılığı əks etdirən dərkənar qoymalıdır. Yalnız həmin "prosedur"lardan sonra qəbula düşmək şansı yaranır. Amma bu şans da o demək deyil ki, görüş baş tutacaq. Dərkənarda göstərilən gün "birinci"nin işdə və ya vaxtı olub-olmaması məsələsi var. Belə şəraitdə kiçik məmurların hansı səlahiyyətindən söhbət gedə bilər. Odur ki, bu cür daxili rejimin hökm sürdüyü qurumlarda çalışan sıravi işçilər yalnız kargüzarlıqla və bir pillə yuxarıdan verilən tapşırıqların müzakirəsiz icrası ilə məşğul olurlar. Düzdür, bu, onların birbaşa vəzifə borclarına daxil olan fəaliyyətdir. Amma bir məsələ də var ki, belə anormal mühitin hökm sürdüyü yerlərdə işçilərin təşəbbüskarlığı olmur, olsa da ona əhəmiyyət verilməyəcəyi səbəbindən üzə çıxarılmır və beləliklə, adətən, gənclərdən ibarət sıravi məmurlar, türklər demiş, "şunu aparıb, şunu gətirən" robota çevrilirlər. Bunu qəbul etməyənlər, perspektivsiz məşğuliyyət sayanlarsa öz bilik və bacarıqlarının, enerji və təşəbbüslərinin realizəsi mümkün olan işə, xüsusən özəl sektora üz tuturlar.
Amma bəzən özəl sektordakı vəziyyət də bundan çox fərqlənmir. Oturuşmuş, özünü "tutmuş" şirkət və holdinq rəhbərləri arasında özlərini bayramdan-bayrama, tədbirdən-tədbirə görünüb tez də yoxa çıxan bəzi "birinci"lər kimi aparanlar az deyil. İki-üç qat ratsiyalı mühafizəçiləri öz yerində, yaxın ətrafları vasitəsilə uzaq ətrafdan təcrid olunmaları da bəzi yüksək çinli məmurlarındakından geri qalmır. 3-4 il əvvəl jurnalistikanı tərk edib tanınmış holdinqlərin birində məsul işə düzəlmiş keçmiş həmkarımla bu yaxınlarda təsadüfi görüşümüz zamanı dedi ki, indiyəcən holdinqin sahibinin nə üzünü görüb, nə də səsini eşidib.
Elə çıxmasın ki, biz böyük layihələrlə məşğul olan özəl şirkət rəhbərlərinin iş-gücünü atıb bütün vaxtlarını tabeliyindəki əməkdaşlarla görüşlərə həsr etmələrini məqbul sayırıq. Əsla belə deyil və bunu normal qəbul etmirik. Amma azsaylı bir dəstədən savayı çoxsaylı kollektivə qapalı qalmaq, gözə görünməmək də normal deyil axı... Bəlkə kollektivin arasında təşəbbüskarlığı, bacarığı, savadı ilə seçilən, şirkətə daha çox xeyir verə bilən işçilər var, onlara kim meydan verməlidir? Bəlkə birinin xidməti və ya şəxsi elə problemi yaranıb ki, onu yalnız şirkət rəhbəri həll edə bilər, bu şəraiti kim yaradacaq? Yaxın ətraf bunu etməyəcək. Çünki onların səlahiyyətləri və vəzifələri sırasında həmin "bənd" yoxdur.
Məhz belə özünütəcridin nəticəsidir ki, başqa ölkələrdə imkanlı sahibkarlar, iş adamları cəmiyyətdə üzdə olduqları, mesenatlıqları, sosial sahədə fəallıqları ilə seçildikləri halda, bizdə sanki kölgədə qalıblar, fəaliyyətlərindən kimsənin xəbər tutacağından, sifətlərini kimsənin görəcəyindən ehtiyatlanırlar. Halbuki dövlət bu gün daha çox və haqlı olaraq özəl sektora, iş adamlarına güvənir. Və sözsüz ki, bunun əməli işlə cavabı olmalıdır. Özünü cəmiyyətdən təcrid etmək, xalqdan kənar düşmək tələb edilən cavab deyil, hətta biznes sahəsində böyük uğurlar qazanılsa belə. Ən azından gərəkliyindən asılı olmayaraq heç bir uğurun onun sahibinin xalqdan gizlənməsinə əsas və bəraət verə bilmədiyi üçün.
Məlum olduğu kimi, artıq bir neçə ildir rayon icra hakimiyyətlərinin başçıları inkişaf etmiş ölkələrə ezam edilirlər. Prezidentdən gələn bu təşəbbüsün məqsədi hazırda Azərbaycanın hər yerində böyük vüsət almış tikinti-quruculuq və abadlıq işlərində qabaqcıl təcrübənin öyrənilib tətbiq olunmasıdır. Nəticə artıq göz qabağındadır. Şəhər, qəsəbə və kəndlərimiz indi daha planlı və zövqlə yenidən qurulur.
Bəlkə bundan sonra vəzifəli məmurlarımıza və onlara bənzəmək istəyən iş adamlarına xarici ezamiyyətlər zamanı əcnəbi həmkarlarının camaatla və öz işçiləri ilə davranış, eləcə də məsuliyyət daşıdıqları sahələrə rəhbərlik etmək qaydalarını öyrənmələri də tapşırılsın. Yoxsa onların hətta işə gəlib-getmələri hadisə olmaqda hələ çox davam edə bilər.
Bu yerdə Prezident İlham Əliyevin yüksək çinli vəzifə sahiblərinə xitabən dediyi sözləri yada salmamaq mümkün deyil: "Sizə tövsiyə edirəm ki, öz yerinizdə səmərəli işləyəsiniz. Mövcud olan bütün problemləri həll edəsiniz, insanlara daha böyük diqqətlə yanaşasınız ki, biz ölkəmizi daha da gücləndirək, zəngin və qüdrətli dövlətə çevirək".
"Azərbaycan" qəzeti
03.11.2011
