Modern.az

Xoca Əhməd Yəsəvinin həyatı - V YAZI

Xoca Əhməd Yəsəvinin həyatı - V YAZI

27 May 2019, 08:56

Buludxan Xəlilov,

filologiya üzrə elmlər doktoru, professor


Əhməd Yəsəvi əlli bir yaşında çöllər gəzib, dağlara çıxdığını və ibadət etdiyini, əlli iki yaşında Allahın üzünü görmək üçün imandan keçdiyini, əlli üç yaşında Allahın bir olması şərabının qisməti olduğunu, doğru yola getdiyini, əlli dörd yaşında mərifət sahibi olduğunu, Həzrəti - İsmayıl kimi canını Allah yolunda qurban verdiyini söyləyir. Əlli beş yaşında Allahın icazəsi ilə onun üzünü gördüyünü, əlli altı yaşında təkrar olaraq tövbə etdiyini, əlli yeddi yaşında ömrünün külək kimi tez əsib keçdiyini düşünərək çaşıb qaldığını və Allahın icazəsi ilə Həzrəti - Peyğəmbərin onun əlindən tutaraq bu çaşqınlıqdan qurtardığını bəyan edir. Hikmət sahibi Əhməd Yəsəvi əlli səkkiz yaşında həqiqətdən xəbərsiz olduğunu, əlli doqquz yaşında nə üz ilə Allahın hüzuruna gedəcəyini bilmədiyini və fəryad etdiyini, elə bu məqamda gözünü açıb qapamamış altmış yaşda olduğunu deyir. Altmış bir yaşında Allahdan utandığını, günahları ilə əlaqədar qorxmağa başladığını, altmış iki yaşında Allahın ona işıq saldığını və həqiqət barəsində məlumatlı olmağına kömək etməsini, altmış üç yaşında Allahdan “Qıl yerə gir!” fərmanının gəldiyini və Allahın adı ilə nəfsini məhf edərək ölümdən öncə öldüyünü qeyd edir.

 

İllig birde çöller kizip giyah yidim

Tağlar çıkıp taat kılıp közüm oydım

Dıdarını körelmedim candın toydım

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli birde çöller gezip otlar yedim;

Dağlara çıkıp, taat kılıp gözümü oydum;

Didarını göremedim, candan doydum;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig iki yaşda kiçtim hanumandın

Hanumanım ne körüngey belki candın

Başdın kiçtim candın kiçtim hem ımandın

Bir ü barım didarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli iki yaşta geçtim evden barktan;

Evim barkım ne ola ki belki candan;

Baştan geçtim, candan geçtim, hem imandan;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig üçde vahdet meydın ruzı kıldı

Yoldan azğan gümrah idim yolğa saldı

Allah didim lebbeyk diben kolum aldı

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli üçte vahdet şarabı nasip kıldı;

Yoldan azan şaşkın idim, yola saldı;

Allah!” dedim, “Lebbeyk!” diyip elimden tuttu;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig törtde vücudlarım nalan kıldım

Marifetni meydanıda cevlan kıldım

İsmail dik azız canım kurban kıldım

Bir ü barım didarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli dörtte vücudumu nalan kıldım;

Marifetin meydanında cevlan kıldım;

İsmail gibi aziz canımı kurban kıldım;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig bişde dıdar üçün geda boldum

Köydüm yandım kül dik takı fena boldum

Bihamdillah dıdar izlep ada boldum

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli beşte didar için dilenci oldum;

Kavruldum, yandım, kül gibi yokluğa erdim;

Allah a hamd olsun, didar izleyip tamamlandım;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig al yaşka yitti mungluğ başım

Tevbe kıldım akar mu kin közde yaşım

İrenlerdin behre almay içim taşım

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli altı yaşa erdi dertli başım;

Tevbe kıldım, akar ki gözde yaşım;

Erenlerden pay almadan için dışım,

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig yiti yaşda ömrüm yil dik ötti

Eya dostlar amelsiz min başım kattı

Bihamdilah pır-i muğan kolum tuttı

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli yedi yaşta ömrüm yel gibi geçti;

Eya dostlar, amelsizim, başım karıştı;

Allah a hamd olsun, pır-i muğan elimden tuttu;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig sikiz yaşka kirdim min -haber

Kahhar İgem nefsimni kıl zır ü zeber

Himmet birseng şöm nefsimge ursam teber

Bir ü barım didarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli sekiz yaşa girdim, habersizim;

Nefsimi alt-üst eyle, kahhar Rabbim;

Himmet versen, şom nefsime teber vurayım;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

İllig tokuz yaşka yittim dad u feryad

Can birerde cananını kılmadım yad

Ne yüz birle sanga aytay kılğıl azad

Bir ü barım didarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Elli dokuz yaşa yettim, dad u feryad;

Can verende cananımı kılmadım yad;

Ne yüz ile sana diyim, kıl sen azad;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

Közüm yumup tu açkunça yitti altmış

Bilim bağlap min kılmadım bir yahşı

Kiçe kündüz -gam yördüm hem yaz u kış

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Göz yumup ta açınca erişti altmış;

Bel bağlayıp kılmadım ben iyi bir ;

Gece gündüz gamsız gezdim, hem yaz hem kış;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

 

Altmış birde şermende min ilanımdın

Eya dostlar köp korkar min günahımdın

Candın kiçip penah tiley Hudayımdın

Bir ü barım dıdarıtgnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Altmış birde utanmışım ilahımdan;

Eya dostlar, çok korkarım günahımdan;

Candan geçip penah dileyim Allahımdan;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

Altmış iki yaşda Allah pertev saldı

Başdın ayağ ğafletlerim reha kıldı

Can u dilim akl u huşum Allah didi

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Altmış iki yaşta Allah ışık saldı;

Baştan ayağı gafletlerden kurtarıverdi;

Can ve gönlüm, akıl ve idrakımAllah!” dedi;

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

Altmış üçde nida kildi kul yirge kir

Hem caning min cananıng min canıngnı bir

Hu şemşirin kolğa alıp nefsingni kır

Bir ü barım dıdarıngnı körer min

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Altmış üçte nida geldi: Kul yere gir;

Hem canınım, cananınım, canını ver;

Hu kılıcını ele alıp nefsini kır!

Bir ve varım, didarını görür müyüm?

 

Nümunələrdən də göründüyü kimi, Əhməd Yəsəvi ömrünün 63 ili barədə hikmətlər vasitəsilə xeyli məlumat verir. Əhməd Yəsəvi yaşlanan insanların hər yaşının üstünə yaş gəlməsini onlara verilən imtiyaz, bəraət, təltif kimi qiymətləndirir. Eyni zamanda yetmiş, səksən, doxsan yaşa çatanların günahını yox etməyi, onların günahlarının bağışlanmasını istəyir. Burada o, adi insan kimi deyil, təriqət adamı kimi, Yəsəvi təriqətinin yaradıcısı kimi öz mövqeyini nümayiş etdirir.

 

Yitmiş siksen toksan yaşka yitse bendem

Kiçip anı günahını kılğum adem

Ümmetingni ğamı kitsün bolğıl -ğam

Çın ümmet sin iştip dürud aytıng dostlar

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Yetmiş, seksen, doksan yaşa yetse bendem,

Bağışlayıb günahını yok ederim ben hem;

Ümmetinin gamı gitsin, üzülme sen.

Gerçek ümmetseniz, işitip selam verin dostlar.

 

Kul karısa hace birür hatt-ı berat

Bendem birse min birmesen manga uyat

Ey Habibim hoşnud bolğıl sin bolğıl şad

Çın ümmet sin iştip dürud aytıng dostlar

 

Türkiyə türkcəsinə tərcüməsi:

Kul yaşlansa, hace berat hattı verir;

Bendem verse, ben vermesem, ayıp olur.

Ey Habibim, hoşnut ol sen, hem sevin sen

Gerçek ümmetseniz, işitip selam verin dostlar.

 

 SON... 

Telegram
Hadisələri anında izləyin!
Keçid et
Ukraynadan Rusiyaya ardıcıl zərbələr: Vəziyyət kritikdir