Modern.az

Rəbiyyət Aslanova: "Siz ümumi danışırsınız, fakt demirsiniz..."

Rəbiyyət Aslanova: "Siz ümumi danışırsınız, fakt demirsiniz..."

Reportaj

26 İyun 2010, 18:19

st1:*{behavior:url(#ieooui) }

Millət vəkili - jurnalist polemikası... Modern.az saytı və Parlament Jurnalistləri Birliyi yeni bir layihəyə başlayıb. Bu layihə çərçivəsində

Parlament Jurnalistləri Birliyinin üzvü olan KİV nümayəndələrinin

Milli Məclisin komitə rəhbərləri ilə görüş təşkil ediləcək. Beləliklə, ilk görüş Milli Məclisdə İnsan hüquqları komitəsinin sədri Rəbiyyət Aslanova ilə olub. Görüşdə PJB sədri Elşad Eyvazlı, “Kaspi” qəzetinin  əməkdaşı İlham Quliyev, “525-ci qəzet”in əməkdaşı Kamil Həmzəoğlu, “Ayna” qəzetinin əməkdaşı Fərəh Sabirqızı, “Şərq” qəzetinin əməkdaşı Rəşad Baxşəliyev, APA-nın əməkdaşı Elburus Seyfullayev, Mediaforum.az saytının əməkdaşı İmdad Əlizadə, Modern.az saytının əməkdaşı Təhminə Paşayeva, “Ekspress” qəzetinin əməkdaşı Aqil Aslan, “Üç nöqtə” qəzetinin əməkdaşı Elməddin Muradlı iştirak edib. 

Görüşün məqsədi barədə məlumat verən Parlament Jurnalistlər Birliyinin sədri Elşad Eyvazlı bildirib: “Biz Milli Məclisin beş illik fəaliyyətinə komitə rəhbərinin münasibətini öyrənmək, komitənin gördüyü işlər, hazırladığı sənədlər barədə geniş məlumat əldə etmək, digər məsələlər barədə geniş diskussiya aparmaq, jurnalistləri maraqlandıran suallara cavab almaq üçün buradayıq. Nəzərdə tutmuşuq ki, parlament seçkilərinə qədər bütün komitə sədrləri ilə belə görüşlər keçirək”.

 

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Əvvəla mən bura gəldiyinizə görə hər birinizə minnətdarlığımı bidirirəm. Çoxdan belə bir görüşü arzulayırdım. Bu gün Azərbaycan jurnalistikasında öz qələmi, öz sözü ilə yeri olan, özünü təsdiq etmiş jurnalistlərlə görüşmək mənim üçün də xoşdur. Çünki, biz hər birimiz eyni amala xidmət edirik. Bu gün cəmiyyətimizdə baş verən proseslərə münasibətlərin öyrənilməsi, ayrı-ayrı insanların fikir müxtəlifliyinin ortaya çıxarılması olduqca önəmlidir. Təkcə Milli Məclisdə fəaliyyətimizdən, deputatlardan, deputatların bu günkü proseslərə münasibətindən deyil, həm də bu gün Azərbaycan mətbuatına olan iradlarımızdan, tövsiyyələrimizdən də söhbət edəcəyik. Yəni burada təkcə mənə ünvanlanmış suallar olmayacaq, mənim də sizə ünvanlayacağım suallar olacaq. Bilirsiniz ki, iyulun 22-də mətbuatımızın 135 illliyini qeyd edəcəyik. Bununla əlaqədar möhtərəm Prezidentimizin sərəncamı var. Sərəncamdan irəli gələn məqamlardan biri də odur ki, biz onu çox yüksək səviyyədə qeyd edək, mətbuatın qarşısında duran vəzifələrdən danışaq və millət vəkili, alim, bir vətəndaş kimi də mənim mətbuata olan münasibətimin açıqlanmasına böyük ehtiyac var. Bu gün biz haqlı və haqsız olaraq mətbuatın da ünvanına iradlar söyləyirik. Azərbyacan mətbuatının bu günkü durumunu sizli-bizli müzakirə edəcəyik. Çıxış yollarını arayacağıq. Çünki siz təkcə ictimai rəyi formalaşdırmırsınız, həm də konkret fəaliyyətinizlə Azərbaycan jurnalistikasının gələcək perspektivlərini müəyyənləşdirirsiniz. Sizin bu fəaliyyətinizdən ictimai rəy də asılıdır. Ona görə qarşılıqlı ittiham deyil, gözəl bir münasibətlə söhbətimizə başlayaq. Qarşıdan gələn bayram münasiətilə sizləri öncədən təbrik edirəm. Bu 135 il böyük bir zaman kəsiyi deyil. Vaxt olacaq ki, Azərbaycan mətbuatının böyük tarixini qeyd edən insanlar olacaq. O zaman bu dövrə baxanda bir anlığa fikirləşəcəklər, sizlərin üzərinə düşən məsuliyyət nə idi, sizin hadisələrə obyektiv, qərəzsiz münasibətiniz olubmu..?

 

Elbrus Seyfullayev:

- Siz uzun illərdi mətbuatın içindəsiz, hər gün müsahibələr verirsiniz, mətbuatı izləyirsiniz. Bu gün Azərbaycan mətbuatında sizi qane etməyən hansı məqamlar var?

 

Rəbiyyət Aslanova:

- Var. Əvvala hər hansı bir narazılığı ifadə etmək üçün  konkret onun səbəblərini bilməlisən ki, səni qane etməyən hansı cəhətlərdi. Bu gün mən Azərbaycan mediasında olan hansısa bir məqamı niyə qəbul etmirəm, bu o zaman olur ki, o sənin düşüncənə, düşüncə tərzinə uyğun gəlməsin. Bu da o zaman yaranır ki, sənin onu başqaları ilə müqayisə etmək imkanın olur. İstər MDB məkanında, istərsə də Şərqi Avropada olan media ilə müqayisə imkanın olur. Onu müqayisə etdikdən sonra bu səni qane etmir. İnsan nəyisə görməsə, onu çox gözəl qəbul edir. Bu gün dünyada böyük proseslər baş verir. Azərbaycan təkcə dünyada iqtisadi-siyasi bir məkana inteqrasiya etmir, həm də böyük media məkanına inteqrasiya edir. Bu gün Azərbaycanın hər bir vətəndaşının o media məkanında baş verən prosesləri izləmək imkanı var. Eyni zamanda müxtəlif məkanda olma imkanımız var. İstər qəzetlər, istərsə də internet vasitəsilə dünyada baş verən prosesləri görmək imkanımız var və o böyük məkanın içərisində əsas məsələmiz “bizim yerimiz hardadır” sualına cavab verməkdir. Media məkanı bu gün sərhədi olmayan, real dünyamıza paralel bir dünyadır. Virtual dünyanın öz hüquqları var. Bu gün informasiya məkanın hüquqları, elektron dövlət və s. kimi məfhumlar da meydana çıxır. Bu onu göstərir ki, bu gün dünyanın əlahiddə bir informasiya xəritəsi var. Hansı ölkə ki, o xəritədə yoxdur, deməli, o ölkə ümumiyyətlə, yoxdur. Siz istədiyiniz bir məqamda baş verən  hadisəni həm yerli ictimaiyyətin, həm də dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdıra bilərsiniz. Və yaxud çox önəmıli bir məsələnin üstündən sükutla keçib, həmin hadisəni ictimaiyyətləşdirməyə bilərsiniz. Bu baxımdan məni ən çox maraqlandıran, haradasa narazı salan məqam odur ki, artıq formalaşmış Azərbaycan mediası ən mühüm məqamların beynəlxalq səviyyədə ictimaiyyətləşdirmək imkanından məhrumdur. Biz hər şeyə lokal çərçivədə baxırıq. Bu gün mediada hansısa bir nöqsan varsa, biz onun köklərini arayıb axtarmalıyıq. Səbəb nədir? Bu gün media böhran yaşayırsa və bu, düşüncə adlı böhrandır. Bu təkcə Azərbaycan mühitində olan böhran deyil. Bu gün Azərbaycan mediasında olan duruma da həm regional, həm qlobal çərçivədə baxmaq lazımdır. Əgər Azərbaycan mediası regional çərçivədə özünə yer tutmayıbsa, bu, artıq bir problemə çevrilir. Məsələn, belə deyək, bu gün Azərbaycan mediasının heç MDB məkanından uzağa getməyək, nə Gürcüstan, Özbəkistan, Qazaxstan, nə də ki Rusiyanın özü ilə lazımı səviyyədə əlaqələri yoxdur. Belə olan halda, bu təcrid olunmaqdı, yoxsa yox. Bax, bu böhrandı, yoxsa böhran deyil. Jurnalist üçün o da fərəh gətirər ki, onun yazısını bir başqa yerdə də dərc etsinlər, oxusunlar. Mənə alternativ sual verə bilərlər ki, bizim jurnalistlərimizin çoxu dil bilmir. Ancaq həmin durumu aradan qaldırmaq üçün bir tərcümə mərkəzini də yaratmaq olardı ki, həmin tərcümə mərkəzi operativ olaraq həmin məlumatı tərcümə edərdi. Əgər bu yoxdursa, o zaman doğurdan da bizim jurnalistikamız bir kadr böhranı yaşayır. Bu, əlaqələr böhranıdır. Mən MDB məkanını deyirəm, mən hələ çox böyük jurnallara, qəzetlərə çıxışlardan danışmıram. Çünki bu bizə bəzən əlçatmaz kimi görsənir. Bu gün Azərbaycan üçün önəmli olan informasiyanın hətta Türkiyə qəzetlərinə çıxarılması da problemdir. Rusiya qəzetlərində ümümiyyətlə çap olunmuruq. Belə olan vəziyyətdə “Washington post”da, digərlərində çap oluna bilərik? Azərbaycan jurnalisti xarici media mətbəxini bilirmi? Digər bir məsələ, bu gün Azərbyacan jurnalistikasında mövzu qıtlığı da var. Bəzən sensasiya arxasınca qaçan, konkret ünvanını tapmayan yazılar mətbuarda yer alır. Bu gün yeni oxucu kütləsi foramalaşıb. Görək siz konkret o oxucu kütləsinin tələblərinə cavab verə bilirsiniz? Bəzən həddən aşağı primitiv yazılar kütləvi hal alır. Ancaq bu diqqəti cəlb etmir. Bilirsiniz, bu, təkcə analitika ilə bağlı deyil, güclü maarifləndirici yazılar olmalıdır ki, o yazılarla insanları maraqlandıra biləsən. Bu gün qəzetlərlə bağlı  sosioloji sorğu aparsaq nə üzə çıxar? Ümumi məlumatların 30 faizi xarici hadisələrə, 35 faizi şou-biznesə, 25 faizi qlobal problemlərə yalnız 10-ca faizi maarifləndirici məsələlərə həsr olunur. Bu gün Azərbaycan gəncinin tələbləri nəzərə alınmır. On il bundan əvvəlki Azərbaycan gənci ilə bugünkü Azərbaycan gənci eyni deyil. İnanırsınız, indiki gənclər mətbuatı oxumur. O gəncin bu qəzeti oxuması üçün tamamilə başqa məlumat vermək lazımdır. Bu gün gənclərin 80 faizi ancaq İnternetdən məlumat alır. İnternetdə onu maraqlandıran məsələlər ortaya qoymaq lazımdır ki, o başa düşsün ki, dünyada hansı aktual problemlər var. Biz gənslərimizlə danışanda deyirik ki, intellektual elitamızın formalaşmasına ehtiyac var. Bu elitanın formalaşması məndən başlamayacaq, gənclərdən başlayacaq. Mən bu gün Azərbaycan qəzetinə əsgərlərimiz haqda yazı vermişəm. Demişəm ki, Azərbaycan əsgərini obrazını açıqlayan, sözün həqiqi mənasında vəsf edən yazı lazımdı. Mən sizə sual verirəm, hansınız “N” saylı hərbi hissədən Azərbyacan əsgəri, onun ailəsi haqda yazı yazmısınız? Türkiyədə mehmetçiklərə verilən önəmi niyə biz burada vermirik? Platon deyib ki, hər kəs öz işi ilə yüksək peşəkarlıqla məşğul olmasa, qanun pozulur. O mənada hesab edirəm ki, ən dəyərli insanlar da bu gərəksizlik sindromu ilə rastlaşır. Sizin də borcunuz odur ki,  o gərəkli insanları cəmiyyətə təqdim edəsiz.

 

Elşad Eyvazı:

 

- Bayaqdan mətbuatı tənqid edirsiniz. Amma heç özünüzə sual vermiziniz ki, Azərbaycan mətbuatı nədən bu gündədi?

 

Rəbiyyət Aslanova:

- Hər şey təhsildən başlayır. Mən uzun illərdi BDU-da dərs deyirəm. Bizdə jurnalistika fakültəsi də var. Jurnalistika fakültəsində çox savadlı, səviyyəli gənclərimiz var. Ancaq məni ağrıdan məsələ odur ki, bəzən o gənclər jurnalisika fakültəsini bitirdikdən sonra ya jurnalistikaya gəlmirlər, ya da gəlsələr belə, bəzən onlara münasibət başqa cür olur, yəni hesab edirəm ki, çox güclü attestasiyanı keçirib, ən gərəkli, bacarıqlı, peşəkar  insanların Azərbaycan mətbuatında yerləşdirilməsinə ehtiyac var.

Elbrus Sefullayev:

 

- Azərbaycanda kifayət qədər peşakar jurnalistlər olub. Bu gün biz onlara qibtə ilə baxırıq ki, indi niyə belə jurnlaistlər yoxdur. Sanki mətbuata veilən meydan daralıb. O meydan daraldığına görə də o peşəkarlar da bir növ sıradan çıxırlar. Bu gün internetə baxdım, ən çox oxunan yazı “Müğənni Zamiq boşanır” idi, 6500 dəfə oxunmuşdu, Azərbaycan Prezidentinin hərbi təlimlərdə olması ilə bağlı yazı isə 1000 dəfə oxunmuşdu...

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bilirsiniz çox böyük bir məsələyə gəlib çatdıq. Bu gün deməli, həmin o düşüncə tərzini, belə deyək, ətalət içərisində olan düşüncə tərzini dəyişmək üçün biz nə etməliyik? Bu, ətalətdir. Çünki əgər Zamiqin boşanmasını oxuyurlarsa, bu, informativ bilik deyil, gərəksiz bir informasiyadır. Bizə elə informasiya lazımıdır ki, o informasiyanı eşitdikdən sonra o bilik yükü insanı düşünməyə vadar etsin. Axı elə Zamiqin boşanmasını da yazan bir jurnlastdir. Nə gözəl olardı ki, o jurnalist tamamilə bizim üçün vacib olan bir məsələdən yazaydı. Demokratiya və təhlükəsizlikdən yazaydı.

 

Elbrus Seyfulayev: - Elə yazıları oxumursunuz,axı...

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Belə danışaq, dünyanın hər yerində maqazin xəbərləri var. Bunu qoyaq bir tətəfə. Onun da öz oxucusu var. Gəlin, görək siz başqa intellektualların qapısını döymək üçün onlara lazım olan materiallara müraciət edirsinizmi, belə materiallar verirsinizmi, bunların da oxucusu var.

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Rəbiyyət xanım, erməni  mətbuatını izləyirsiniz? Müqayisə aparırsınız?

 

Rəbiyyət Aslanova: - Çox aqressiv bir mətbuatdır.

 

Elşad Eyvazlı:

 

- Rəbiyyət xanım, “Mətbuatımız niyə belədir?” sualına cavab vermədiniz?

 

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Şablon kimi cavab verə bilərəm ki, bu keçid dövrünün mətbuatıdır. Ancaq keçid dövrü ifadəsi ilə mən çoxdan razı deyiləm. Çünki keçid dövrü keçib. Azərbaycan mətbuatı say baxımından Şərqi Avropada birincidir. Amma keyfiyyət baxımından başqa cürdü. Gəlin görək mən Rəbiyyət Aslanova hansı qəzetləri oxuyuram. Dövlət qəzetləri bir yana. Bundan əlavə 4-5 qəzeti vərəqləyirəm. Məsələn, “Exo”,  “Zerkalo”nu oxuyuram, fərqli düşüncə tərzini oralarda görürəm.

 

 

Elşad Eyvazlı:

 

- Sonuncu dəfə oxuyub yadınızda qalan yazı hansı olub?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- O qədər yazılar oxuyuram ki.. Məsələn, Qənirə Paşayevanın  “Düşüncədə inqilab etmiş qadın” adlı çox maraqlı yazısı var idi. Oxudum və bir anlığa fikirləşdim. Görəsən jurnalistlərin içərisində Sartr və Simonu – tanıyan varmı? Avropada bu iki filosof dünyanın mənası haqqında böyük yazılar müəllifidir.

 

Elşad Eyvazlı:

 

- Millət vəkilləri onları tanıyırmı?

 

Rəbiyyət Aslanova: - Elə jurnalistlərin də borcu o millət vəkillərini tanıtdırmaqdır.

İctimai qınağın ucuzlaşmasını, dəyərsizləşməsini də biz eləmişik. Elə bil ki, oturmuşuq bir tərəfdə, abstrak mühitdən danışırıq. Biz mühitin içərisindəyik. Orada olan nöqsanların iştirakcısı da bizik, biz bunu edirik. Qayıdıram o suala, necə edək ki, bunlar olmasın. İctimai qınaq niyə yoxdur? İctimai qınaq qədər milləti saflaşdıran, qoruyan ikinci bir immunitet yoxdur. Əgər bir oğru, ləyaqətsiz adama əl uzadırsansa, bu içəridən qırılmağın, yıxılmağın birinci addımıdır. Cəmiyyətdə biganə insanların sayı çoxalıb. Ən çox biganə insanlardan qorxmaq lazımdır. Yenə də biz qayıdırıq milli mənəvi dəyərlərə, vaxt var idi ki, layəqətsiz adama qız da vermirdilər. Nəsli, nəcabətini sorurdular. Amma bu gün o ləyaqətsiz adam mənsəb, imkan sahibidirsə, bütün o naqisliklərin üstündən xətt çəkib, onunla qohum olmağı özünə şərəf bilən insanlar da var... 

Elşad Eyvazlı:

 

- Bəzən bizdə qəsdən müxtəlif sahələrin “qəhrəman” obrazlarını yaradırlar. Gənclər də onlara baxıb görəndə ki, həmin “qəhrəmanlar” milyarder kimi yaşayırlar, başlayırlar onların yolunu tutmağa. Buna misal olaraq, mən Aygün Kazımovanı deyə bilərəm. Belə obrazlar siyasətdə də var, digər sahələrdə də. Amma gənclər bu “qəhrəmanlar”dan da artıq hoqqa çıxarsalar, qazancları 20-30 manatdan artıq olmayacaq. Bu obrazları kim yaradır?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Başa düşdüm. Cəmiyyətin həmişə ideala ehtiyacı olur. Yaxşı mənada şəxsiyyətə pərəstiş çox gözəl ifadədir. Əgər bu insan doğurdan şəxsiyyətdirsə, niyə mən ona pərəstiş etməyim? Sovet dönəmində buna xüsusi önəm verirdilər. Gəlin bir anlığa baxaq. Bu gün Azərbaycanda qadınların heykəlləri var. Məsələn, Sevil  Qazıyevanın heykəli var. O bir mexanizator qadın idi. Yaxşı zəhmət çəkmiş , əməkçi bir xanım idi. Amma onun gənc mexanizator obrazını tədim etdilər və  ona layiq olduğu qədər mükafatlar da verilidi. Həyatı elə gətirdi ki, həlak oldu. Amma bu qadının obrazını təqdim etdilər, heykəl qoyuldu və Azərbaycan qızı  da başa düşdü ki, öz əməyilə, cəmiyyətdəki əxlaqıyla, nüfuzuyla insanların qəlbində qala biləcək o heykəl səviyyəsinə yüksələ bilər. Bakıda qadınlara qoyulan heykəllər qədər dünyanın heç bir şəhərində qadın heykəli yoxdur. Bu gün o cür insanların cəmiyyətə təqdim olunması sahəsində hansı iş görürsünüz..?

 

Elşad Eyvazlı: - Elə insanlar varmı? Bir dəfə millət vəkili, xalq yazıçısı Əkrəm Əylisli jurnalistlərlə səmimi söhbətində dedi ki, yuxarılardan xahiş edib ki, onu da məddah kimi danışmağa məcbur etməsinlər. Xalqın qarşısına çıxmağa üzü olmasına imkan versinlər...

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Çox təəssüf edirəm ki, o belə bir söz deyir. Yaxşı bir ifadə var, danış, səni görüm. Qoy Əkrəm Əylisli danışsın, siz onu görün. Niyə mən az danışmalıyam. İnsan danışarkən görünür, onun mənəviyyatı üzə çıxır.

Elbrus Seyfullayev:

 

- Siz BDU-da müəllimsiniz. Tələbələrə qiymət yazırsınız. Milli Məclisə 5 ballıq sistemlə neçə yazardınız?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Elə “5” də yazaram. Niyə də az yazmalıyam.

Elbrus Seyfullayev:

 

-Belə çıxır ki, siz bir qədər güzəşt edirsiniz.

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Əvvala, biz Boloniya sistemindəyik. İkincisi, sizə bir söz deyim. Dünən axşam 1993-cü ilin iyun hadisələri ilə əlaqədar verilişə baxırdım. Baxırdım Milli Məclisin o vaxtki kontingentinə. O insanların simasına baxırdım. Mən keçmişini tənqid edən adam deyiləm. O millət vəkillərini də tənqid etmək fikrindən qat-qat uzağam. Dövrün öz tələbi vardı. Bir şeyi bilirəm ki, həmin adamlar görəsən o zaman danışdıqlarının məsuliyyəti bilirdilərmi?

Əvvəki Milli Məclis ilə indikinin arasında çox fərq. Biz dəyişmişik, insanların deputata münasibəti dəyişib. Əvvəl deputat deyiləndə insanların gözləri önündə tamam başqa obraz canlanırdı. Mən iki çağrış millət vəkiliyəm. Birinci çağrışda seçicilərlə olan münasibətim ilə indikinin arasında çox böyük fərq var. O zaman problemlər və tələblər başqa idi. Bu, bir dinamikadır, təkamüldür və biz də bu təkamülün içərisindəyik. Bugünkü parlamentimiz beynəlxalq standartlara uyğun bir səviyyədədir. Amma siz parlamentin hər birinin üzvü haqqında məndən soruşursunuz. Bilirsiniz, dünyanın bütün parlamentlərində deputatlar iki yerə bölünür. Parlament elitası, elita deyəndə vəzifədən söbət getmir, yəni bütün ağırlığı öz çiyinlərində aparanlar və 2-ci hissə də var ki, o parlament üzvləri çox aktiv fəaliyyət göstərmirlər. Amma seçildikləri ərazidə fəaldırlar. Hətta belə bir ifadə də var. Susan və danışan millət vəkilləri. İfadənin özü düz deyil. Mən elə insanlar tanıyaram ki, onların Azərbaycan xalqına etdikləri xidmət çox önəmlidir. Məsələn, Milli Məclisdə mənim yanımda oturan Novruz Aslan bəlkə də çox çıxışlarını eşitməmisiniz. Ancaq bir İsmayıllı rayonuna gedib, kəndbəkənd gəzmək kifayətdir. Bu adam hər 4-cü gün o rayondadır və kəndbəkənd gəzir, öz seçicilərinin problemləri ilə maraqlanır.

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Şəxsən mənə elə gəlir ki, Novruz Aslan daha yaxşı bəstəkardır, nəinki daha yaxşı deputat.

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Mənə seçicilərimdən çoxlu sayda məktublar gəlir. Mən də müvafiq qurumlarla əlaqə saxlayıram, problemlərin həll edirəm. Bu məsəlinin konkret yolu buradan keçir. Reallaşdırma imkanı olmayanda mən bunu tribunadan deyirəm. İstəyirsiniz elə indi hər hansı bir nazirə zəng edib deyim ki, Rəbiəyyət Aslanovadır.

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Bəs deyirlər nazirlər deputatların telefon zənginə cavab vermir.

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Mənim elə bir zəngin yoxdur ki, nazirlər ona cavab verməsinlər. Mən şəxsi məsələm üçün heç bir nazirə ağız açmamışam.

 

Elməddin Muardlı:

 

- Düymə basmaqla deputat olmur axı... Bilirsiniz də, jurnalistlərin yeri parlamentdə yuxarıdadır. Biz hər şeyə bir az yuxarıdan baxırıq, həm məcazi, həm də həqiqi mənada. Bəziləri gəlib düyməni basıb keçməklə işini bitmiş hesab edir. Elbrus Seyfullayev:

 

- Bəziləri də heç düyməni də basmır, kimsə bunu onun yerinə edir. Vaqif Səmədoğlu da gəlir düyməni basıb gedir, vəssallam.

 

Rəbiyyət Aslanova: 

- Gördünüz, sizin nöqsanız haradan başladı. Vaqif Səmədoğlu Azərbaycanın dəyərli, böyük bir insanıdır. Nə gözəl olardı ki, parlamentə xalqın seçib sevdiyi böyük bir şəcərəyə malik insanlar olsun. Vaqif Səmədoğlu çox gözəl insandır. O şəcərənin doğurdan böyük məsuliyyəti var. Siz belə deməklə Vaqif Vəkilovun seçicilərinin hüquqularını pozursunuz.

 

Elməddin Muradlı:

 

- Rəbiyyət xanım zamana çox qiymət  verirsiniz? 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Mənim zamanla öz xüsusi haqq hesabım var, ona görə soruşursunuz?

 

Elməddin Muradlı: 

- Yox, sadəcə otağınızda saat görmədim, ona görə...

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Mənim zamanla əlaqədar öz fəlsəfəm var. Zaman heç kəsin sona qədər dərk etmədiyi, haradan başladığı harada bitəcəyini anlamadığı  bir ölçüdür. Hər şeyi biz ölçü içərisinə salırıq. Bəlli bir sonu bilmək istəyirik. Amma görürsünüz, Lütfizadənin qeyri-səlis məntiqindən sonra da anladılar ki, nisbi başlanğıcla nisbi sonluq faktı məqamlardı, gerçək deyil. Birinin son nöqtəsi o birinin başlanğıcı deməkdir və s. belə davam edir. Bu gün biz sıxlaşmış zaman içində yaşayırıq. Hər şey çox sürətli gedir. Zamanla insanın qəribə bir oyunu var. Zaman insan hər şey verir və hər şeyi də alır. Bu oyun da belə başlayır. İnsan dünyaya gəlir, zaman insana imkan verir ki, o zaman içərisinə dünyanı dərk edə-edə getsin. Hər şey verir, günün bir məqamında yavaş-yavaş verdiklərini almağa başlayır.Bu oyunun içərisində kim uddu, kim uduzdu məsələsi var. Bu ikili münasibətdən udan o adamlardı ki, zamanın ona verdiyi o imkanlardan istifadə edir. Ağıl, bilik qazanır və bu dünyadan naşı, cahil kimi köçüb getmir. Və zaman bunu ondan ala bilmir, sonda zaman uduzur.

 

Elməddin Muradlı:

 

- Rəbiyyət Aslanova zamana qalib gəlib, yoxsa? 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Onu deyə bilmərəm. Nə qədər zamanım var  bilmirəm. O sonda bilinicək. Mən zamanın hər məqamından ləyaqətli çıxmaq arzusundayam. Bu günki günə qədər hələki oyunumuz normal gedir.

Aqil Aslan:

 

- Bir halda ki, söhbət fəlsəfədən getdi, sizcə, dünyada sonu olmayan nədir?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Çox maraqlı sual verirsiniz. Mən həmişə o sonsuzluq ifadəsi üzərində fikirləşmişəm. İcazə verin sualınızı şeirlə cavbalandırım. Bu böyük filosofun sözüdür. Sadəcə çox sevdiyim bir şeirdir.

Gələn birdir, gedən birdir, qalan bir,

Gələn qalmaz, gedən gəlməz, bu nə sirr...

Hər bir şeyin əvvəli var, sonu var,

Əvvəl nədir, ya son nədir, bunu bil.

 

Elbrus Seyfullayev:

- Elməddin gəlin qayıdaq yenə mətbuata. Rəbiyyət xanım, dövlət üçün müstəqil mətbuat lazımdır, ya yox?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Çox vacib lazımıdr.

 

Elməddin Muradlı:

 

- Bəs, Azərbaycanda müstəqil mətbuat var?

 

Rəbiyyət Asanova:

- O cəmiyyətdə ki müstəqil fikir, düşüncə məhdud olacaq, o cəmiyyəti demokratik cəmiyyət adlandırmaq olmaz. Müstəqil hüquqi dövlətin müstəqil mətbuata mütləq ehtiyacı var. Məhz o müstəqil mətbuat vastəsilə cəmiyyətədə gedən proseslərə obyektiv münasibət formalaşır. Azərbaycanda müstəqil mətbuat da, həmçinin öz fikrini söyləyən jurnalistlər də var. Çox təəssüf ki, qəzəzli, qeyri-obyektiv yazanlar daha çoxdur.

 

Elşad Eyvazlı:

 

- Azərbaycanda bir müstəqil mətbu orqanın adını çəkə bilərsinizmi?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Dövlət qəzetlərini bura aid etməyəcəm. Məncə... 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Rəbiyyət xanım məncə, o dövlət  qəzetləri ləğv olunmalıdır.

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Dövlətin siyasətini cəmiyyətə çatdıran, əsas o istiqamətləri insanlara məlumatlandıran dövlət qəzetlərinə bu gün böyük ehtiyac var. Ancaq zaman keçəcək, çox müstəqil media holdinqlər yaranacaq ki, onlar hətta proseslərin inkişafına təsir göstərəcəklər. Bir tərəfdən möhtərəm Prezidentimizin sərəncamı ilə KİV-ə dəstək , onların borclarının siliniməsi məsələsi də var.

 

Elməddin Muradlı:

 

- Mən elə fikirləşirəm ki, əksinə, bu, onların müstəqilliklərini əlindən alır.

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Niyə siz elə fikirləşirsiniz ki?

Elməddin Muradlı:

- Özünü bir il ərzində KİV-ə Dövlət Dəstəyi Fondunun istədiyi kimi aparmalısan ki, gələn dəfə də sənə qrant versin.

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Amma siz oxucu kütləsini itirirsiz də. Bu sizdən asılıdır. 

Elbrus Seyfulayev:

 

- Məncə mətbuatla bağlı siyasətdə yanlışlıqlar coxdur.  Bircə arqumet deyirəm. Mətbuatın inkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu yaradılıb. Mətbuatla bağlı layihələr həyata keçirilir. Bir də jurnalistlərlə bağlı fərdi müsabiqələr olur. Hər il jurnalistlər 1000 manatlıq mükafatla mükafatlandırılır. Artıq 3-cü dəfədi müsabiqə keçirilib. Hər müsabiqədə 20 jurnalist qalib gəlib. Təxminən 100 min manat jurnalistlərə pul verilib. Bu yalnış siyasətdir. Pul ayrılıb, müsabiqə keçirilib, hansı yazı yadda qalıb, ictimai rəydə inqilab edib?! Qoyun da ortalığa.

 

İlham Quliyev:

 

– Müsabiqədə qalib gələnlərən biri də mənəm. Ümumi götürsək, iki ildə təxminən 3 milyon manat pul xərclənib. Bu 3 milyonunun 100 mini sırf o siravi jurnalistlərə xərclənib. Biz 2 milyon 900 mindən danışmalıyıq. Müxtəlif layihələrə 20-30 min pul ayrılıb. O  da mətbuatın inkişafında heç bir rolu olmayıb.

 

Kamil Həmzəoğlu:

- Bu gün o münsiflər heyətində kimlər oturur. Əlinə qələm ala bilməyənlər o münsiflər heyətində oturur.

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- KİV-i dəstəkləmək vacibdir. Dövlət də həvəsləndirici  metodlardan istifadə edir. Ancaq seçimə ehtiyac var. Bu seçim üçün də jurnalist öz qələminə hörmət etməlidir. Çox yaxşı qələm sahibləri var, ancaq öz qələmini elə istiqamətə yönəldiblər ki, bir anlığa fikirləşirəm, bu istedadını niyə belə lazımsız yerə xərcləyir. Bu yaxınlarda televiziya akademiyasının yaranmasına çox sevindim.  Ancaq bu gün jurnalist akademiyasının yaranmasına çox ehtiyac var. Bugünkü  jurnalistikamız beynəlxalq standartlara cavab vermir.

Fərəh Sabirqızı:

-  Mən Avropa, Amerikada kurslarda olmuşam, öyrəndiklərimi harada tətbiq edim?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Azərbaycan mətbuatında

 

Fərəh Sabirqızı:

- “Gün səhər” qəzetində yenilik tətbiq etmək istədik. Ancaq indi redaktorlar bu tip yazılar qəbul etmirlər. Deyirlər oxunmayacaq...

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Hansı tipioloju sorğu əsasında müəyyən edirsiz ki, cəmiyyət nəyi oxuyur, nəyi oxumur..

 

İlham Quliyev:

 

- Bu gün qəzetlərin oxunma səviyyəsi o qədər aşağıdır ki, oxunma ölçüsünü aparmağa ehtiyac yoxdur.

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Bu yaxınlarda mən bir statistika əldə etdim. Bu gün Azərbaycan teleməkanında ən reytinqli veriliş ANS televizyasında “Elgizin Cümə axşamı”ıdır.

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bizim üçün nə qədər utandırıcı bir faktdır. Mən sizə bir şey deyim. Buna müxtəlif tərəflərdən baxa bilərik. Son zamanlar televiziyalarda məşiət zorakılığının qarşısını almaqla əlaqədar olaraq belə verilişlər hazırlanır. Verilişin özünün qayəsi gözəldir. Televizya bunları verməyəndə insanlar elə bilir ki, sanki bu problemlər yoxdur. Amma bu problemlər var. Məsələn, Xoşqədəm Hidayətqızının verilişidir. Bəlkə də peşəkarlıq, bəzi baxımlardan kimlərisə bu qane edə bilməz. Amma o, özü yaxşı jurnalistdir. Ora gələn insanların varlığı cəmiyətin qapısını döyür ki, belə məqamlar var. Verilişin məqsədi gözəl, onu peşəkar jurnlaist baxımından təqdim etmək məsələsi qalır. Bəzən jurnalist üzərinə elə missiya götürür ki, bilmirsən bu hakimdir, vəkildir, yoxsa jurnalist. Jurnalistin etik normalardan kənara çıxmaq imkanı yoxdur. Bunun üçün dəvət olunmuş vəkil, ekspert var.

 

Elşad Eyvazlı:

 

- Prezident Administrasiyanın rəhbəri Ramiz Mehdiyev Azərbyacan teleməkanını “Azərbaycan” qəzetində tənqid etmişdi. O zaman ANS-çi Mirşahin bildirmişdi ki, yaxşı telekanal vardı, qoymadınız yaşasın. Bu məsələyə necə baxırsınız?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- O ifadə ilə qətiyyən razı deyiləm. Çünki, televiziyanın yaşamasını tamaşaçı müəyyən edir.

  

Elşad Eyvazlı:

- Bayaqdan elə mətbuatdan danışırıq. İndi də keçək sizin fəaliyyətinizə. Sizin komitə insanların hüquqlarını yetərincə qoruya bilirmi?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Maraqlı bir komitədir. Müxalifətdə təmsil olunan deputaların əksəriyyəti bu komitədədir. Belə bir komitədə işləmək özü də asan məsələ deyil. Ancaq çox gözəl münasibətlərimiz var. Bu və ya digər məsələlərin müzakirəsi zamanı bir-birimizi dinləyirik. Bütün imkanlarımız çərçivəsində Azərbaycan vətəndaşlarının hüquqlarını gerçəkləşməsinə xidmət edirik. Son 5 ay ərzində komitəyə 722 sənəd daxil olub. Bunlardn 377-si  vətəndaşların şikayət və ərizələri, digər müraciətlərdir. Bu vaxt ərzində 111 vətəndaşı qəbul etmişik. 438 məktub müəyyən ünvanlara göndərilib. Bütün bunların içərisində öz həllini tapan və tapmayan müraciətlər də var. Çox müxtəlif müraciətlər var. Bizə aid olmayan məsələlərə görə də müraciət edilir ki, “evim”, “pulum yoxdur”. Elə şeylər var ki, bu, bizim səlahiyyətimiz çərçivəsində deyil. Bu yaxınlarda biri zəng edib deyir ki, “imtahandan kəsilmişəm, deputat mənim imtahan qiymətimi düzəltdirsin”.

 

Fərəh Sabirqızı:

 

- Absurd bir müraciət olub?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bu günlərdə 86 yaşlı bir kişi gəlib, vərəsəlik hüququnu tələb edirdi. Bunun vərəsəlik hüqunun tələb etdiyi adamlar da çoxdan dünyasını dəyişib. Amma bu cür insanları da normal qarşılamaq lazımıdır.

 

İlham Quliyev:

 

- Bu gün Azərbyacanda intihar halları artıb. Heç bununla maraqlanmısız..? Belə demək olarsa, intihar xəbərləri 1 nömrəli xəbərlərə çevrilib.

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bütün dünyada intihar halları var. Bu sovet dönəmində də var idi. Ancaq bu intihar hallarının ictimailəşdirilməsi, kütləvləşməsində çətinliklər vardı. Əslində çətinliklər yox, elə bəlkə də bu yaxşı idi ki, cəmiyyyətə çatdırılmırdı. Psixoloji təhlükəsizlik adlı məhfum var. Bu cür informasiyalar şüuraltına o qədər yüklənir ki, bu aqressiv yük çiynimizdə olur. Azərbaycanda intihar hadisələrini maddi durumla, sosial vəziyyətlə əlaqələndirirlər. Bu heç də belə deyil. Bu, insanın müəyyən təzyiqlərə iç dünyasının hazır olmaması, inciklik bu və ya digər səbəblərlə bağlıdır.

 

Elməddin Muradlı: 

- İnsan hüquqlarından söz düşdü. Mən də insan hüquqlarından sual verəcəm. Bu gün bəzi qaçqın və məcburi köçkünlər çox adamın evlərini tutublar. Dövlət deyir ki, onlar orada yaşaya bilər. Dövlət bir tərəfdən bir vətəndaşın hüquqlarının müdafiə edərkən, digər vətəndaşının mülki hüquqlarını pozur. Bu neçə ildi davam edir. Bu, məncə elə insan hüquqlarının pozulması deməkdir .

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Onlar da bizim soydaşlarımızdır. Onlar boş evləri tutdular. Sonradan dövlət də üzərinə böyük öhdəlik götürdü ki, bu insanları evlə təmin edəcək. Bu adamlar o evlərdən çıxacaq. Görürsünüz ki, bu proses yavaş-yavaş gedir. Bu insanlara evlər verilir. Biz də imkanlarımız daxilində bunu edirik.

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Hərdən belə bir fikir səslənir ki, torpaqlar azad olunanda o insanlar geri qayıtmayacaqlar?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bu, çox yanlış fikirdir. Bu yaxınlarda BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı Bakıya gəlmişdi. Onunla da görüşdüm. Bilirsiniz ki, Azərbaycana bir sıra tövsiyyələr verilmişdi. Azərbaycan o tövsiyyələrin hamısını yerinə yetirib. Orada belə bir fikir də işlənir ki, insanların öz torpaqlarına qayıtması üçün maarifləndirmə işləri aparılsın. Dedim ki, bu nə qədər səhv bir fikirdir. Belə bi yanlış fikirlə cəmiyyəti yanlışlığa yönəltmək lazım deyil. Hər bir məcburi köçkündən soruşsanız, görərsiz ki, onlar öz evlərini istəyir. Bu gün layihələr hazırlanıb. Hər şey hazırdır. İnşallah ərazilərimiz azad olunacaq, oradakı postlara qədər hər şey hazırdır. Bir neçə gündən sonra ATƏT- in Parlament Assambleyasına - Osloya gedəcəyik. Ancaq beynəlxalq təşkilaların Qarabağ məsələsinə münasibəti biganəlikdir. Bu münaqişə Avropanın mərkəzində olsaydı çoxdan həll edərdilər.

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Bu gün Gürcüstan Azərbaycana tez-tez nümunə kimi göstərilir.

Rəbiyyət Aslanova:

- Nə mənada?

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Elə hər mənada, rüşvət, demokratiya və s. baxımıdan

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bu gün biz şadıq ki, Gürcüstanın iqtisadi durumu yaxşıdır. Onun uğuruna sevinən bir dövlətik. Amma Gürcüstanla Azərbaycanı heç cür müqayisə etmək olmaz. Yəni nə mənada. Azərbaycandakı siysi sabitlik, iqtisadi inkişaf, mənəvi durum, yüksək toleriantlıq, digər dövlələtin nümayəndələrinə münasibət, bütün bunları hamısı nümunə ola bilər.

 Aqil Aslan:

- Bunlar yaxşıdır. Amma bu qədər ədalətsizlik, korrupsiya olar.

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Siz ümumi danışırsınız, konkret fakt demirsiz.

Elşad Eyvazlı:

 

- Vaxtında Kürün deltası təmizlənsəydi təbii fəlakət bu həddə çatardımı?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Polşada da vəziyyət belədi. Təmizləməməklə bağlı məsələ deyil. Bu təbii bir fəlakətdir.

 

Elbrus Seyfullayev:

 

- Təbii fəalkəti qoyaq qırağa. Bu yol polisləri də təbii fəlakət deyil, axı...

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- İyulun ikisi polis günüdür, mən istəyərdim ki, onlar haqda gözəl bir yazı yazasız.

Elbrus Seyfullayev:

- Bu gün Azərbaycanda eşşəyin belinə radar qoyulursa,  bunu necə anlayaq? Sürücülük vəsiqəsi məsələsi...

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bir anlığa təsəvvür edin. Bu yol polisləri olmasa, nələr baş verər. Burada iki tərəf var. Biri pul verib sürücülük vəsiqəsi almaq istəyənlər məsuliyyətsiz Azərbaycan vətəndaşıdı, elə korrupsiya yaradanın bir tərəfi də odur. Rüşvət verib ki, savadsız mütəxəssisə çevrilsin. Bu da ona bənzəyir. Mən istəyərdim ki, o biri tərəf də məsuliyyətini anlasın, başa düşsün ki, bu məsələdə ciddi olmaq lazımdır. Bu kifayət qədər vacib bir məsələdir. Amma siz faktsız danışırsız.

 

Elşad Eyvazlı:

 

- Biz bir sıra neqativ hallara toxunduq, Siz də mətbuatı tənqid etdiniz. Belə bir sualım var. Milli Məclisin İnsan hüquqları komitəsinin rəhbəri kimi mətbuatın inkişafında hansı işlər görümüsüz və hansı işlər görməyi planlaşdırırsız?

 

Rəbiyyət Aslanova:

 

- Bu gün Azərbaycan jurnalistlərinin peşəkarlığının artılması, maddi durumunun yaxşılaşması, onların müstəqil mövqeyinin gerçəkləşməsi üçün addımlar atmağa ehtiyac var. Jurnalistikada ağı qaradan ayıra bilən, xalqın maraqlarına xidmət edəcək yazarların dəyərləndiməsinə ehtiyac var. Jurnalistlərə peşəkarlığın artırılması üçün yardım etmək lazımdır. İstedadlı gəncləri istiqamətlənirmək lazımdır. Bununla xüsusi qurumlar məşğul olmalıdır. Bu gün bir pərakəndəlik var.

Elşad Eyvazlı:

- 5 ildir ki, “Jurnalist- Mənzil Tikinti”  Korperativi yaratmışıq. Hətta bununla bağlı deputatlara müraciət etmişik. Bakı şəhər İcra Hakimiyyətindən torpaq istədik ki, mənzil tikdirək. 5 ildi ki, buna nail ola bilmirik.

 

Rəbiyyət Aslanova:

- Sizinlə razıyam. Bu haqlı tələbdir. Düşünürəm ki, belə jurnalistlərə imkan yaradılmalıdır.

Kamil Həmzəoğlu:

 

- Bu gün jurnlistikada bir monopoliya var. Bu fikri mən deyirəmsə, bunun bir əhəmiyyəti olmayacaq, əgər Cahangir Məmmədli, Əflatun Amaşov deyirsə, hə o zaman əhəmiyyət veriləcək.

 

Rəbiyyət Aslanova:

- Bəzən deyirlər ki, jurnalistika 4-cü hakimiyətdir. Mən bu “hakimiyyət” sözü ilə razılaşmıram. Çünki, jurnalistika 3-4 nəfərin tribunasıdır. Siz də deyirsiniz, o birisi də. Onu artıq oxucu müəyyən edir. Azad jurnalistikada fikir müxtəlifliyi olmalıdır. Bu müxtəlifliyi görən oxucu artıq özü də dəyişəcək.

Aqil Aslan:

- Hər şeydən razıyıq. Amma bu Milli Məclisə verdiyiniz qiymət artıq olmadı ki? Rəbiyyət Aslanova:

- Hər şey gözünüz qarşısında cərəyan edir.

Sonda bir şey deyim. Dünyanı klublar idarə edir, klubları da dahi şəxsiyyətlər...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Söhbəti qələmə aldı Təhminə Paşayeva

Facebook
Dəqiq xəbəri bizdən alın!
Keçid et
Hərbi gəmilər döyüşə hazır vəziyyətə gətirildi